Introduciton:
ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತರಿ ಯೋಜನೆ (ನರೇಗಾ) ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಡವರ್ಗದ ಜನರಿಗೆ 100 ದಿನಗಳ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಕಾರ್ಮಿಕ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಖಾತ್ರಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡು, ಇದೀಗ ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ, ಕೃಷಿ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಆಧಾರಭುತ ಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಹ ಅನ್ವಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ, ನರೇಗಾ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಉಚಿತವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ:
ಪಶುಪಾಲಕರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು (ಆವಾರ ಶೆಡ್) ನಿರ್ಮಿಸಿ ನೀಡುವುದು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಮಳೆ, ಗಾಳಿ, ತಾಪಮಾನದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪಶುಗಳ ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಲಾಭವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು:
- ಉಚಿತ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ:
ರೈತರು, ಪಶುಪಾಲಕರು ಮತ್ತು ಎಸ್ಸಿ/ಎಸ್ಟಿ, ಬಿಪಿಎಲ್ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ. - ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ನಿರ್ಮಾಣ:
ಕಾಮಗಾರಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು (ಊರಳಿ ಮಣ್ಣು, ಕಲ್ಲು, ಬಂಡೆ, ಮರದ ದಂಡ) ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. - ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡುವ ಸೌಕರ್ಯ:
ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ನೇಮಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ದಿನಬಳಕೆಯ ಕೂಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. - ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ:
ತಾವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತ ಶೆಡ್ ದೊರೆಯುವುದರಿಂದ ಪಶುಪಾಲಕರಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಗೌರವವಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ:
- ಅರ್ಹತೆ:
- ಅರ್ಜಿದಾರನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದ ನಿವಾಸಿಯಾಗಿರಬೇಕು.
- ಮನೆ ಹತ್ತಿರ ಸ್ವಂತ ಭೂಮಿ ಅಥವಾ ಗೋಚಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಇರಬೇಕು.
- ಪಶುಪಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವು ಅಥವಾ ಸಂಬಂಧಿತ ದಾಖಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರಂತರ ಪಶುಪಾಲನೆಯ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು.
- ಮನ್‌ರೇಗಾ ಯೋಜನೆಯ ಜಾಬ್ ಕಾರ್ಡ್ ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
- ಅರ್ಜಿಯ ವಿಧಾನ:
- ಅರ್ಜಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್‌ ಕಚೇರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು.
- ಅರ್ಜಿಯೊಂದಿಗೆ ಪಶುಗಳ ದಾಖಲೆ, ಜಾಬ್ ಕಾರ್ಡ್ ಪ್ರತೀ, ಭೂಮಿ ಸಂಬಂಧಿತ ದಾಖಲೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು.
- ಅರ್ಜಿ ಪರಿಶೀಲನೆಯ ನಂತರ ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಅನುಮೋದನೆ:
- ಅರ್ಜಿದಾರರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಬ್ಲಾಕ್ ಮಟ್ಟದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಅನುಮೋದನೆಯ ನಂತರ ಕಾಮಗಾರಿಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ:
- ಕಾಮಗಾರಿ ಆರಂಭವಾಗುವ ಮುನ್ನ ಸ್ಥಳದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಸ್ಥಳೀಯ ಮಸುಕುದಾರರನ್ನು ನೇಮಿಸಿ ಶೆಡ್ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಪರಿಮಾಣದಂತೆ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಶೆಡ್‌ನ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿನ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅರ್ಥಸಹಾಯ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ:
- ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ ₹57,000/- ರಿಂದ ₹1,00,000/- ರವರೆಗೆ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ನರೇಗಾ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಭರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಈ ಮೊತ್ತದೊಳಗೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕೂಲಿ ಹಾಗೂ ಕಟ್ಟಡ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ವೆಚ್ಚವೂ ಸೇರಿದೆ.
- ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕೂಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಅವರ ಖಾತೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಯೋಜನಗಳು:
- ಪಶುಗಳ ಆರೋಗ್ಯದ ರಕ್ಷಣೆ:
ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಪಶುಗಳನ್ನು ಮಳೆ, ತೀವ್ರ ತಾಪಮಾನ, ಹುಳ, ಹಾಗೂ ಅಪಾಯಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. - ಆದಾಯವರ್ಧನೆ:
ಆರೋಗ್ಯವಂತ ಪಶುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಹಾಲು, ಮಾಂಸ, ರೆಪ್ಪು ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. - ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ:
ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ರೋಜಗಾರ್ ಲಭಿಸಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. - ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದ್ಧತೆ:
ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಸುಧಾರಿತ ರೈತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಮತ್ತು ಪಶುಸಂಗೋಪನೆಯ ಅರಿವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.
ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರಗಳು:
- ಸಮಯಾಪೂರ್ತಿಯ ಕೊರತೆ: ಕಾಮಗಾರಿಗಳು ವಿಳಂಬವಾಗಬಾರದು. ಇದು ಯೋಜನೆಯ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಕೆಡಿಸುತ್ತದೆ.
- ಆರ್ಥಿಕ ಅನಿಯಮಿತತೆ: ಹಣದ ದುರುಪಯೋಗ ತಡೆಯಲು ಪಾರದರ್ಶಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಗತ್ಯ.
- ಜಾಗ ಕುರಿತ ವಿವಾದ: ಶೆಡ್ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಭೂಮಿ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿವಾದಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಗ್ರಾಮ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಬೇಕು.
ನರೇಗಾ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಉಚಿತ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯೋಜನೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದ ಪಶುಪಾಲಕರ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆ ತರುತ್ತಿದೆ. ಆರೋಗ್ಯವಂತ ಪಶುಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ಆಧಾರಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯೋಗ ನಿರ್ಮಾಣ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಜನಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ನೆರವಿನಿಂದ ಈ ಯೋಜನೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಜನರ ಜೀವನಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲಿ ಎಂಬುದು ಆಶಯ.